Begin februari 1941 krijgt de Groninger drukker-kunstenaar Hendrik Nicolaas Werkman (1882-1945) een bundel verhalen van de Joodse godsdienstfilosoof Martin Buber te leen: Die Legende des Baalschem. Deze verhalen gaan over de grote achttiende-eeuwse Poolse chassidische leraar Israël ben Eliëzer. Werkman is diep onder de indruk en verbeeldt in de periode 1941-1943 twintig vertellingen in ‘druksels’. Ze worden beroemd als de Chassidische legenden.
Het thema van de tentoonstelling sluit aan bij ‘tachtig jaar vrijheid’. Tijdens de Tweede Wereldoorlog kwam Werkman in contact met Adri Buning, August Henkels en Ate Zuithoff. Onder de naam De Blauwe Schuit produceerden de vier tal van uitgaven, waarvan Werkman het drukwerk en de illustraties verzorgde. Hoogtepunt was de uitgave Chassidische legenden. De hoofdfiguren achter De Blauwe Schuit wilden met deze vorm van geestelijk verzet het publiek bemoedigen.
Hoewel de Chassidische legenden op de expositie centraal staan, is veel meer te zien over en van Werkman. Aan de hand van tekeningen, grafisch werk en ‘druksels’ krijg je zicht op het leven en werk van Werkman, die een heel eigen techniek ontwikkelde om prenten te drukken. Hij rolde met een inktrolletje banen van kleur direct op het papier, of met de kant van de rol rafelige lijnen. Kleine scherpbegrensde vormen stempelde hij met de hand. De stempels waren letters, tekens en lijnen uit de zetkast.
Op 13 maart 1945 werd Werkman gearresteerd door de Sicherheitsdienst, mogelijk omdat hij verdacht werd van illegaal drukwerk. Een deel van zijn werk werd in beslag genomen en opgeslagen in het hoofdkwartier van de SD (het Scholtenhuis in Groningen). Op 10 april werd Werkman in Bakkeveen gefusilleerd. De naam van Hendrik Nicolaas Werkman zou voor altijd verbonden blijven met de kunst van het verzet.
Deze expositie is mede gerealiseerd door Provincie Gelderland, Stichting Museumstad Elburg, echtpaar Niemeijer-Hidding, Groninger Museum, GRID Grafisch Museum Groningen, Herinneringscentrum Kamp Westerbork, Stedelijk Museum Amsterdam, expositiecommissie Oude of Sint-Alexanderkerk Bennekom.
Museum Sjoel Elburg, Graaf Hendriksteeg 2 in Elburg.
💬 Mail ons!
Heb jij een tip of opmerking? Mail naar de redactie: [email protected] of bel 0341-798 298
