.png)
Tussen de groene weilanden aan de Nijkerkerweg ligt Voedselbos Ermelo verscholen achter een hoge haag van meidoorn, sleedoorn, hazelaar, krent en rozebottel. “Alles wat hier groeit, is eetbaar. Niet alleen voor ons, maar ook voor de natuur. De vogels en insecten hebben voorrang. Wij mogen de overvloed eten”, vertelt Van de Kamp, die minstens drie keer in de week op deze plek te vinden is. Hij grijpt een tak van zijn favoriete struik, de vlierstruik. “Kijk, zo’n tak met vlierbloesem geeft een pot jam. Bijzonder toch hoeveel potten jam ervan één zo’n struik afkomt”, visualiseert hij.
Op camping Moulin des Jarasses in Frankrijk startte het voornemen om een voedselbos te beginnen. “De Nederlandse campingeigenaar Andries was daar een klein voedselbos begonnen wat mij op dit pad bracht. Ik dacht: dit wil ik ook.” Eenmaal thuis werden de plannen concreter. In de herfst van 2020 kocht Stichting Herstellende Landbouw een stuk weiland aan. “Deze haag hebben we als eerst geplant. Als goede beschutting tegen de wind.”
Natuur zijn gang laten gaan
Energiek loopt hij op blote voeten langs de lange haag naar een Russische pruimenboom. “Deze boom geeft straks honderden pruimen. Ik verwacht niet dat alles zal rijpen, maar dan hebben we in juli een mooie oogst. Natuurlijk mislukt er ook weleens iets. Dan staan de bomen vol met bloesem, maar door flinke nachtvorst redden ze het toch niet. Of je hebt wel een goede oogst, maar dan eten de vogels alle bessen op. Dat hoort er ook bij”, zegt hij schouderophalend.
Volgens Van de Kamp komt bij traditionele landbouwgrond veel van buitenaf, bijvoorbeeld de bemesting van de grond. Hij is van mening dat dat al in de grond zit. “Het komt er alleen niet meer uit. Hier laten we de natuur zoveel mogelijk zijn gang gaan. Het bos groeit vanzelf. De schimmels zitten al in de grond. Er zijn geen chemische bestrijdingsmiddelen nodig. Mensen willen graag snel ingrijpen. Ook bij vroege vorst. Een boom steekt zijn energie dan in de wortels. Dat is voor ons niet goed zichtbaar, maar dat proces kun je zijn gang laten gaan. Het zorgt vanzelf weer voor overvloed.”
Oogstgenoten
Voor de oogst, door de zeventig donateurs van het voedselbos, treft Van de Kamp samen met de enthousiaste hulp van een vaste groep vrijwilligers de nodige voorbereidingen. “Oogstgenoten kunnen twee dagen in de week zelf komen plukken. Ze krijgen een lijst met hoeveel er geoogst kan worden. Met bordjes geven we aan waar en hoe je een gewas of vrucht plukt. In het verleden maakten we de kratten zelf klaar, maar sinds de mensen zelf plukken merken we veel meer betrokkenheid. Nu kan er van begin april tot eind december worden geplukt.
Volgend jaar verwachten we dat we het jaar rond kunnen oogsten door te werken met gewassen die snel eetbaar zijn, zoals eeuwige moes, boerenkool, aardpeer en spruiten’’, vertelt Van den Berg. “Iedereen binnen een straal van vijftien kilometer kan oogstgenoot worden. De meeste oogstgenoten komen op de fiets en nemen hun eigen krat mee. Ze oogsten wat ze nodig hebben. We hoeven niks weg te gooien en er komt ook geen plastic bij kijken. We hebben geen afval. Zelfs overtollige bladeren van bijvoorbeeld kool, worden gecomposteerd.”
Wereld verrijken
Midden op het pad staat Van de Kamp stil bij een kleine boom van hooguit een meter. “Deze Japanse Notenboom, de Ginkgo Biloba, staat hier pas vijf jaar. Hij kan tweeduizend jaar worden. We geven hem de tijd en de ruimte om te floreren. Als ik en de 66 generaties na mij er niet meer zijn, staat deze boom er nog.”
De voornaamste reden om dit initiatief te beginnen was voor Van de Kamp om de schoonheid en de diversiteit van de natuur in de wereld te laten zien en te delen.
”Door op deze manier met de grond om te gaan, kan het zich herstellen en dat levert meer biodiversiteit op."
"Die diversiteit zorgt voor evenwicht in het systeem en kwalitatief voedsel. Die kennis wil ik graag delen en doorgeven.” Van den Berg deelt zijn visie. “Je put de wereld niet uit, je verrijkt hem met een voedselbos.”
Ver van de natuur afstaan
Op het pad lopen drie scholieren giechelend langs. “Scholengemeenschap Groevenbeek komt hier voor een project”, legt Van de Kamp uit. “De klassen helpen mee met het poten van bomen en planten van struiken en ze hebben hier een eigen moestuin. Deze leerlingen zijn bezig met het maken van een laag hekwerk, want de konijnen eten alle sla op”, lacht hij.
De mens weer dichterbij de natuur brengen met lesprogramma’s, wildplukwandelingen en rondleidingen. Dat hopen ze samen te bewerkstelligen.
Van den Berg: “We staan zover van de natuur af. Er is veel kennis verloren gegaan."
"Kinderen, maar ook volwassenen, weten vaak niet meer waar het voedsel dat op hun bord ligt vandaan komt. Hoe het groeit. Met ons lesprogramma oogsten ze zelf en laten we bij onze kampvuurplek zien en ervaren wat ze met de oogst kunnen doen. Sommige kinderen durven in het begin niet met hun handen in de aarde te wroeten, maar aan het einde van het programma halen ze zelf de gewassen uit de grond. Dat vind ik een mooie ontwikkeling.”
Natuur herstellend vermogen
“Meneer, dat kunt u toch helemaal niet eten?” Deze opmerking hoort Van de Kamp vaak tijdens een rondleiding. Vakkundig vouwt hij een brandnetelblad, stopt het in zijn mond en vouwt een nieuwe. Je moet snel kauwen anders prikt het misschien wel”, adviseert hij glimlachend.
Alles in de natuur heeft volgens Van de Kamp een functie. De brandnetel is hier geen onkruid en mag dus ook blijven staan. “In arme grond halen ze de mineralen uit de bodem omhoog”, zegt de Harderwijker terwijl hij een andere groene stengel uit de grond trekt. “Kijk, zoals deze penwortel. Die kan wel tot vijf meter de grond in en heeft ook een natuur herstellend vermogen. Als je het laat gaan, regelt de natuur het zelf.”
Goede samenwerking
In de moestuin zijn de bedden zo aangeplant dat ze samenwerken. “De ene plant heeft het vermogen om ongedierte weg te houden, de andere plant haalt extra voeding naar boven. Vergelijk het met een bedrijf, daar zitten ook verschillende soorten mensen in een team. Samen groeien ze goed”, licht Van de Kamp toe. Zelf leert hij ook nog iedere dag bij. “Zo liet iemand ons zien hoe ze vroeger pleisters van sedum maakten en vertelde iemand anders dat we de bloemen van de rabarber beter af konden knippen, zodat de plant zijn energie meer in de eetbare stengel kon steken.”
Genieten van eigen oogst
In de kas staan tomatenplantjes, aubergines, paprikaplanten in de aarde, allemaal opgekweekt door de twee natuurliefhebbers. Ook courgettes, pompoenen en vijftig soorten kruiden gaan binnenkort de grond in. Zelf neemt Van de Kamp in de zomer graag bieten mee naar huis. “De dungesneden plakjes bakken of uit de oven. Heerlijk. De groenten krijgen hier de tijd om rustig te groeien en zijn daardoor rijker van smaak.” Ook de Szechuanpeper behoort tot zijn favoriet. “Het is een bijzondere vrucht. Het zijn kleine ronde bessen met een pittige smaak. Passend bij elk gerecht.”
Van den Berg kiest het liefst voor de mispel. “Een bruine vrucht die het lekkerst smaakt als hij op de grond is gevallen en bijna rot is. Naar het gezegde: zo rot als een mispel. Je proeft een soort zoete appelmoes.” Voor het avondeten neemt ze graag zongerijpte tomaten mee. “Je bakt ze met een beetje knoflook en ui en doet er wat pasta bij. Verder heb je niks nodig. Gruwelijk lekker.”
💬 Mail ons!
Heb jij een tip of opmerking? Mail naar de redactie: [email protected] of bel 0341-798 298
